Διατροφικές Διαταραχές

Διαταραχές λήψης τροφής - ppt
Διαταραχές λήψης τροφής στην παιδική και εφηβική ηλικία - ppt

                                        Διαταραχές λήψης τροφής στην παδική και εφηβική ηλικία

Τα παιδιά και οι έφηβοι κάποιες φορές υποφέρουν από ψυχογενή ανορεξία, ψυχογενή βουλιμία, αδηφαγία, πίκα, μηρυκασμό. Τα αίτια είναι γενετικά, βιολογικά, προσωπικά και κοινωνικά, οι  προβληματικές ενδοοικογενειακές σχέσεις, δίαφοροι φόβοι και οι ιστοσελίδες που προβάλλουν ως ιδανικό το αδύνατο σώμα.

Η ψυχογενής ανορεξία είναι η μη υγιής στάση απέναντι στην τροφή και οφείλεται στον έντονο φόβο για την αύξηση του σωματικού βάρους, στην αυτοαξιολόγησή του και στην χαμηλή ενεργειακή πρόσληψη. Συνήθως, οφείλεται στον έντονο φόβο για την αύξηση του σωματικού βάρους και στην Λευκή Φυλή, ενώ η ψυχογενής ανορεξία οφείλεται στον άγχος και σε αρνητικά σχόλια του περίγυρου. Με τη λιμοκτονία προκαλούνται ενδοκρινολογικές διαταραχές, εμφανίζονται αυξημένη θνησιμότητα, κατάθληψη και ιατρικές επιπλοκές.

 Η ψυχογενής βουλιμία χαρακτηρίζεται από υπερβολική κατανάλωση τροφής, συνοδευέται από συναισθήματα δυσαρέσκειας, ενώ η καθαρτική συμπεριφορά ανακουφίζει το άτομο από την πληρότητα, καθώς επίσης ο εμετός, η χρήση διουριτικών, η νηστεία και η υπερβολική άσκηση. Η Ψυχογενής βουλιμία πλήττει συνήθως το γυναικείο φύλο, κατά την περίοδο της εφηβείας ενώ στα παιδιά εξαφανίζεται στην όψιμη εφηβεία.

Η διαταραχή της αδιφαγίας είναι ανάγκη για υπερφαγία και μοιάζει με την ψυχογενή βουλιμία. Η συγκεκριμένη διαταραχή εμφανίζεται κατά την εφηβεία και προκαλεί και αρνητικά συναισθήματα όπως άγχος και θλίψη.

 Η πίκα, διαταραχή του παιδιού που χαρακτηρίζεται από κατανάλωση μη βρώσιμων και θρεπτικών ουσιών όπως κιμωλία, τρίχες, μπογιά κλπ. Προκαλείται από  περιέργεια, εμφανίζεται στα παιδιά και στους εφήβους και αναστέλλει την φυσιολογική σωματική ανάπτυξη του παιδιού.

Η διαταραχή του μηρυκασμού αναφέρεται στην παλινδρόμηση της τροφής που καταπίνεται και φτύνεται ξανά και ξανά. Εμφανίζεται σε παιδιά με διανοητικές διαταραχές με συνέπειες την φθορά των δοντιών και τις ηλεκτρολογικές διαταραχές.

 Η αποφευκτική-περιοριστική διαταραχή πρόσληψης τροφής εμφανίζεται στην παιδική ηλικία, αρνούνται να καταναλώσουν κάποια συγκεκριμένα τρόφιμα, φοβούνται τις νέες γεύσεις. Οι επιπτώσεις της είναι σημαντικές για την ψυχική και νοητική ανάπτυξη του παιδιού και για την ψυχική του υγεία.

Η θεραπεία των παραπάνω διαταραχών είναι δύσκολη. Διακρίνεται σε ενδονοσοκομειακή και εξωνοσοκομειακή, ενώ η ψυχοθεραπεία και η συμβουλευτική μαζί με την διατροφική εκπαίδευση βοηθούν σημαντικά. Το σχολείο μέσω των εκπαιδευτικών μπορεί ναι βοηθήσει, γιατί τα παιδιά με αυτές τις αρρώστιες έχουν μειωμένη μνήμη, είναι σκεπτικά, ευερέθιστα και αποφεύγουν την ομαδική δραστηριότητα. Ο εκπαιδευτικός θα πρπει σε συνδυασμό με την οικογένεια να αναζητήσει βοήθεια από επαγγελματίες υγείας, Ο εκπαιδευτικός οφείλει να ενισχύει τους μαθητές για πιο υγιή στάση απέναντι στο φαγητό, και να μην διαχωρίζονται τα φαγητά σε καλά ή κακά. Ακόμη πρέπει να είναι επιδέξιος, γνώστης της γλώσσας, να καλλιεργεί στους μαθητές την συνεργασία, την αυτιεκτίμηση, να μην σχολιάζει το βάρος των μαθητών και να συμβάλλει στην προάσπιση υγιούς διαιτητικής συμπεριφοράς από τους μαθητές. Συμπερασματικά, οι διαταραχές της λήψης τροφής αφορούν τα παιδιά και τους εφήβους και σημαντική είναι η πρόσληψη με την συμβολή του σχολείου. 

                                                                                      

                                 Εβελίνα Αννούση, Νίκη Ζαγγογιάννη, Βάσω Μπρίγκου, Οδυσσέας Στυλίδης

Διαταραχές λήψης τροφής

Οι διαταραχές λήψης τροφής οδηγούν σε παθολογικά συμπτώματα. Υπάρχουν οι ηπιότερης μορφής και οι σοβαρότερης μορφής διαταραχές, οι οποίες συνοδεύοντι από σημαντικές επιπτώσεις για την υγεία. Οι συχνότερες διαταραχές λήψης τροφής που εμφανίζονται στην παιδική και εφηβική ηλικία περιλαμβάνουν την ψυχογενή ανορεξία, την ψυχογενή βουλιμία και τη διαταραχή της αδηφαγίας.

Τέτοιου είδους διαταραχές στην προσχολική ηλικία μπορεί να αποτελούν φυσιολογικές αντιδράσεις  του παιδιού απέναντι στην τροφή, οι οποίες αναμένεται να υποχωρήσουν καθώς αυτό μεγαλώνει. Όταν όμως οι διαταραχές λήψης τροφής εμφανίζονται στα παιδιά μετά την ηλικία των δέκα ετών, αποτελούν ανησυχητικό φαινόμενο.

Αίτια

Τα αίτια των διαταραχών λήψης τροφής θεωρούνται αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης ποικίλων παραγόντων, όπως γενετικών, βιολογικών, προσωπικών και κοινωνικών, ή κάποιες φορές οφείλονται σε διαταραχές του νευρικού συστήματος. Ως προς τους βιολογικούς παράγοντες, χημικές ή βιολογικές ανισορροπίες είναι ιδιαιτέρως εκείνες που σχετίζονται με την εφηβεία. Οι προσωπικοί παράγοντες είναι εξίσου σημαντικοί, όπως για παράδειγμα η ανεπαρκής ενδοοικογενειακή επικοινωνία ή η απροθυμία των γονέων να επιτρέψουν στα παιδιά τους να είναι ανεξάρτητα καθώς ωριμάζουν.

Μορφές διατροφικών διαταραχών

Τα άτομα με ψυχογενή ανορεξία διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: τον περιοριστικό τύπο ο οποίος παρουσιάζει απώλεια βάρους μέσω εξαντλητικής δίαιτας ή άσκησης και τον τύπο κάθαρσης ο οποίος μετά την κατανάλωση τροφής επιδίδεται σε αντισταθμιστικές συμπεριφορές. Η συχνότητα εμφάνισης της ψυχογενούς ανορεξίας είναι σημαντικά μεγαλύτερη στο γυναικείο φύλο και εμφανίζεται κυρίως κατά την εφηβική ηλικία.  Η εμφάνιση της ψυχογενούς ανορεξίας προκαλεί στρες.

Η ψυχογενής βουλιμία χαρακτηρίζεται από την απώλεια ελέγχου σε συνδυασμό με μια ακατανίκητη ανάγκη για υπερφαγία. Περιλαμβάνει συχνά επεισόδια πρόσληψης μεγάλων ποσοτήτων τροφής σε  μικρά χρονικά διαστήματα. Η διαταραχή αυτή συχνά χαρακτηρίζεται από αίσθημα δυσαρέσκειας, φόβο και επιθυμία για μείωση αυτού. Τα άτομα με βουλιμία αναγνωρίζουν τη δοαταραχή τους παρότι δεν έχουν έλεγχο αυτής. Τα άτομα με ψυχογενή βουλιμία εμφανίζουν αυξημένη θνησιμότητα.

Η διαταραχή της αδηφαγίας χαρακτηρίζεται από την απώλεια ελέχγου κατά την κατανάλωση τροφής, σε συνδυασμό με ανάγκη για υπερφαγία.   

Η πίκα εμφανίζεται συνήθως κατά την παιδική ηλικία. Η γεωφαγία (δηλαδή η κατανάλωση χώματος) φαίνεται να συνδέεται με αυξημένη εκδήλωση διαρροιών και λοιμώξεων του εντέρου στην παιδική ηλικία.

Μια ακόμα διαταραχή λήψης τροφής είναι η διαταραχή του μηρυκασμού, η οποία ανα φέρεται σε παλινδρόμηση της τροφής που μπορεί να καταπίνεται ξανά ή να αναμασάται χωρίς το παιδί να έχει τον έλεγχο των διαδικασιών αυτών. Η αποφευκτική-περιοριστική διαταραχή πρόσληψης τροφής συνιστά μία ακόμα διαταραχή λήψης τροφής της παιδικής ηλικίας, η οποία χαρακτηρίζεται από αποφυγή ή περιοριμό της κατανάλωσης φαγητού και συνοδεύεται από αδυναμία κάλυψης των διατροφικών αναγκών του παιδιού.

Αντιμετώπιση – Ο ρόλος του σχολείου

Υπάρχουν δύο είδη θεραπευτικής προσέγγισης των διαταραχών λήψης τροφής: η ενδονοσοκομειακή και η εξωνοσοκομειακή. Ο ρόλος του σχολεόυ στον εντοπισμό και την πρόληψη των διαταραχών αυτών είναι πολύ σημαντικός. Η έγκαιρη αλλά και ορθή ενημέρωση της οικογένειας και του παιδιού είναι απαραίτητη. Ως βασική αρχή είναι αναγκαίο να τονίζεται ότι όλα τα τρόφιμα έχουν θέση στο διαιτολόγιο, αλλά με διαφορετική συχνότητα, ώστε να δίνεται έμφαση στην κατανάλωση ποικιλίας τροφίμων. Τέλος, πέρα από τη διατροφική εκπαίδευση, το σχολείο διαδραματίζει  σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών.

Τέλος, σημειώνουμε ότι οι διαταραχές λήψης τροφής αποτελούν σπάνιες παθήσεις, αλλά είναι επικίνδυνες για την υγεία και την ποιότητα ζωής των ατόμων, γι’ αυτό απαιτούν σοβαρή αντιμετώπιση.

Λουκία Σκλαβούνου, Αχιλλέας Πρίφτη, Αφροδίτη Πρωτοψάλτη, Γιώργος Φράγκος, Β3

Οι σημαντικότερες διατροφικές διαταραχές

Νευρική Ανορεξία

Η νευρική ανορεξία αποτελεί μια διατροφική διαταραχή κατά την οποία το άτομο μειώνει δραστικά την ποσότητα του φαγητού που καταναλώνει, με συνέπεια την υπερβολική απώλεια του βάρους.

Το ανορεξικό άτομο χάνει συνήθως το 25% του βαρους του και καταβάλλει προσπάθειες ώστε να διατηρείται κατά 25% ελαφρύτερο από το κατώτατο όριο φυσιολογικού βάρους ανάλογα με το ύψος, την ηλικία και το φύλο του.

Η  πείνα στην οποία υποβάλλεται είναι τόσο ακραία, ώστε συχνά οδηγεί σε καρδιακές αρρυθμίες και χαμηλή πίεση, ενώ μπορεί να οδηγήσει ακόμη και στο θάνατο.

Τα άτομα που πάσχουν από αυτή τη διατροφική διαταραχή είναι κυρίως γυναίκες –και περισσότερο κορίτσια κατά την εφηβική ηλικία-, τα τελευταία χρόνια ωστόσο παρατηρείται αυτή η διαταραχή και σε  αγόρια στην εφηβεία. Σύμφωνα μάλιστα με στατιστικές μελέτες στην Ευρώπη και την Αμερική, η διαταραχή αυτή εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα υψηλού κοινωνικοοικονομικού επιπέδου. Προσβάλλει ένα στα 250 κορίτσια-εφήβους, ενώ τα ποσοστά άρχισαν ανα αυξάνονται μετά τη δεκαετία του 1960.

Η θεραπευτική αγωγή που ακολουθείται συνήθως για τη νευρική ανορεξία είναι ένας συνδυασμός συμπεριφοριστικής και γνωστικής θεραπείας μαζί με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή σε νοσοκομειακό περιβάλλον.

Η διατήρηση του βάρους ενός ανορεξικού ατόμου σε φυσιολογικά επίπεδα είναι πολύ δύσκολη υπόθεση, αφού περίπου οι μισοί ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε αυτή τη θεραπεία παρουσιάζουν διατροφικά προβλήματα, καθώς και ψυχολογικά και κοινωνικά, όπως η κατάθλιψη.

Ψυχογενής βουλιμία

Η ψυχογενής βουλιμία αποτελεί μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από συνεχόμενα επεισόδια αλόγισης κατανάλωσης φαγητού, η οποία ακολουθείται από βίαιο άδειασμα του στομάου με την πρόκληση εμετού ή τη χρήση καθαρτικών, με στόχο να μην υπάρξει αύξηση του βάρους του ατόμου. Τα βουλιμικά άτομα χάνουν τον έλεγχο της διατροφής τους, με αποτέλεσμα να γίνονται συχνά καταθλιπτικά και να είναι πολύ αυστηρά με τον εαυτό τους μετά από πολλά βουλιμικά επεισόδια. Η ψυχογενής βουλιμία εμφανίζεται συχνότερα στα κορίτσια παρά στα αγόρια κατά τη διάρκεια της εφηβείας.

Τα αίτια της ψυχογενούς βουλιμίας οφείλονται σε βιολογικούς, ψυχολογικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. Αναφορικά με τους βιολογικούς παράγοντες, για παράδειγμα, υπάρχουν ενδείξεις ότι οφείλεται στην κληρονομικότητα, ενώ έρευνες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η ψυχοδιατροφική αυτή διαταραχή μπορεί να οφείλεται στη δυσλειτουργία του υποθαλάμου του εγκεφάλου.

Οι πολιτισμικοί παράγοντες μπορούν να εξηγήσουν δύο γεγονότα που σχετίζονται με τη διαταραχή: το γεγονός ότι πλήττει κυρίως τις νεαρές εφήβους και το ότι αντιμετωπίζει μεγάλη εξάπλωση τα τελευταία χρόνια. Η ομορφιά αποτελεί σημαντικό παράγοντα στα στερεότυπα του γυναικείου φύλου σε πολλούς πολιτισμούς. Επιπλέον, στις δυτικές κοινωνίες το πρότυπο της γυναικείας ομορφιάς έχει αλλάξει πολύ. Μερικές δεκαετίες πριν, η «ιδανική γυναίκα» είχε καμπύλες, ενώ σήμερα η ιδανική γυναικεία φιγούρα γίνεται όλο κια πιο αδύνατη.

Η είσοδος στην εφηβεία για τα κορίτσια σημαίνει και αύξηση του βάρους τους κατά 6-7 κιλά, λόγω της προσθήκης λίπους. Όταν οι έφηβοι αρχίζουν να ελέγχουν το βάρος τους, συνήθως προσαρμόζουν τη δίαιτά τους ανάλογα, με τρόπο φυσιολογικό, χωρίς υπερβολές. Κάποιοι όμως από αυτούς προβληματίζονται περισσότερο για το βάρος τους, έχουν άγχος για την εμφάνισή τους, πράγμα που μπορεί να τους οδηγήσει σε αλόγιστο φαγητό και στη συνέχεια σε βεβιασμένο άδειασμα του στομάχου και σε ένα φαύλο κύκλο. Επιπλέον, τα βουλιμικά κορίτσια βλέπουν τον εαυτό τους τουλάχιστον κατά ένα τέταρτο παχύτερους από ό,τι είναι, ενώ στα αγόρια αυτό συμβαίνει σπανιότερα.  

Η θεραπευτική αγωγή που ακολουθείται συνήθως για την ψυχογενή βουλιμία, όπως και για την ανορεξία, είναι ένας συνδυασμός συμπεριφοριστικής και γνωστικής θεραπείας μαζί με αντικαταθιπτικά φάρμακα που βοηθούν τη διάθεση του πάσχοντα. Τεχνικές όπως ο αυτοέλεγχος, η ενίσχυση και  η χαλάρωση έχουν στόχο τη μείωση της ιδιόρρυθμης διατροφικής συμπεριφοράς. 

                                                                             Ιωάννα Μαρκοπούλου, Μιχαέλα Μοραράσου, Β2